Erciyes Üniversitesi’nde geliştirilen teknoloji, ABD’de bulunan North Carolina State Üniversitesi tarafından alındı. Bu teknoloji transferi, Türkiye tarihinde bir ilk oldu.
Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Başaran ile Erozyon Araştırma Lideri Prof. Dr. Günay Erpul, Erciyes Teknopark’ın da destekleriyle bir sistem geliştirdi.
Rüzgar Erozyonu Ölçüm Sistemi adı verilen sistem, ABD’nin North Carolina State Üniversitesi tarafından inşaat alanlarındaki toz salınımını ölçme amaçlı kullanılmak üzere alındı. Böylece bir ilk gerçekleşmiş oldu.
Sistem, tozun yoğun olduğu bölgelerde rüzgar erozyonunun doğru şekilde ölçülebilmesini sağlıyor. Kolay kullanıma sahip olan sistem, toprak ölçümünü var olan sistemlerden daha doğru olarak gerçekleştiriyor. Doğruluk oranı yüzde 90’ın üzerinde olan sisteme, uluslararası dergilerde yerini almasının ardından yoğun bir talep geldi. ABD’deki üniversiteye bu sistemden 100 adet gönderildi.
Prof. Dr. Başaran, buluş hakkında şu bilgileri verdi:
“Rüzgar erozyonu özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde Türkiye’de olduğu gibi tarım topraklarının sağlığı, bitki sağlığı, biyoçeşitlilik ve insan sağlığı açısından önemli olaylardan biri. Dönem dönem takip edilmesi gerekiyor. Bunun için de dünyada geliştirilmiş birçok alet var. Özellikle Avrupalı ve Amerikalı araştırmacıların geliştirdiği bu aletlerin etkinlikleri çok yüksek değil.
Pasif tuzaklar olarak isimlendirilen bu aletlere alternatif daha etkin bir alet geliştirmek için 2010 yılında TÜBİTAK’a bir proje sunduk. Bu TÜBİTAK projesi kapsamında Avrupalı ve Amerikalı bilim adamlarının geliştirdiği aletlerden 2 kat daha fazla etkinliğe sahip yeni bir rüzgar erozyon ölçüm sistemi geliştirdik.
Ölçüm sisteminin ilk denemelerini ERASMUS kapsamında Belçika Gent Üniversitesi’nin yapay yağmurlama ve rüzgar erozyonu simülasyon tünellerinde gerçekleştirdik. Yüksek etkinliği yakaladıktan sonra da prototip hazırlıklarına başladık. Sadece TÜBİTAK’tan değil, aynı zamanda özel sektörden de bu anlamda ciddi destek aldık.
Sistemi geliştirdikten ve etkinliklerini belirledikten sonra hazırladığımız bilimsel çalışmayı uluslararası saygın dergilerde yayınladık. Daha sonra dünyanın birçok bölgesinden ilgi gelmeye başladı. Aslında geliştirdiğimiz sistem son derece basit ama aerodinamik yapısı mükemmel özelliklere sahip.
Yüz mikrondan çok daha küçük olan taneciklerin atmosferde süzülürken ya da hareket ederken kolaylıkla yakalanmasını sağlıyor. Bu nedenle de rüzgar erozyonu ölçümlerinin son derece doğru ve nitelikli hesaplanmasına katkıda bulunuyor.
Geliştirdiğimiz sistem, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından özellikle Konya bölgesinde rüzgar erozyonunun izlenmesi konusunda yaklaşık 5 yıldır kullanılıyor. Oldukça başarılı sonuçlar elde edildi.
Sistemimizin özellikle uluslararası literatürde yayınlanmasından sonra ABD North Carolina State Üniversitesi’nden bizim sistemlerimizi kullanmak üzere talep geldi. Yazışmalar sonucunda belki de Türkiye’de ilk defa bir Amerikan üniversitesine Erciyes Üniversitesi tarafından teknoloji transferi yapılmış oldu.
Ürünümüzden 100 adet gönderdik. İhracat yaptık ama ihracattan çok daha önemlisi ilk defa bir Türk üniversitesinden Amerikan üniversitesine teknoloji transferinin yapılmış olmasıdır. Biz bunun önemli bir başarı olduğunu düşünüyoruz. Burada Erciyes Üniversitesi teknoloji geliştirme bölgesinin bize verdiği destek çok büyük.”
Türk Patent Enstitüsü’ne başvuru yaptıklarını söyleyen Başaran, ürünün yakın zamanda patentinin alınacağını belirtti. Başaran son olarak, bu sistem sayesinde rüzgar erozyonuyla alakalı çalışmalarda yurt dışından gelecek ekipmanlara para ödenmesi gereksinimini ortadan kaldıracaklarını söyledi.
Prof. Dr. Erpul ise “Rüzgar Erozyonu Ölçüm Sistemi hem Türkiye’deki birçok araştırmada hem de yurt dışındaki araştırmalarda artarak kullanılıyor. Bu doğrultuda geçen yıl hem Avustralya’da hem de ABD’de rüzgar erozyonu ölçüm sistemlerinin araştırmalarda kullanılması konusunda talep aldık. Bizler de gönderiyoruz.
Bu süreçte Erciyes Üniversitesi Teknopark’ın hem tanıtımda hem de bu tür işlerin gerçekleştirilmesinde bizlere çok büyük yardımları dokundu” şeklinde konuştu.