‘Zenci Sürücünün Yeşil Rehberi’ 1936-1967 yılları arasında basılan, siyah ailelerin şiddet ve düşmanlık görmeden kullanabileceği otelleri, restoranları, barları ve mola yerlerini listeleyen bir kitaptı. Peki siyah ABD’liler neden kendi ülkelerinde güvenli seyahat için bir rehbere ihtiyaç duyuyordu?
SİYAHLAR İÇİN GÜVENLİ YOLCULUK
1962’de siyah caz piyanisti Don Shirley, ABD’nin güney eyaletlerini kapsayan bir turneye çıktı. Şoförü ve koruması Tony Lip adlı bir beyazdı.
Manhattan’tan yola çıkan ikili, ülkedeki ırklar arası gerilimin en üst düzeyde olduğu bir dönemde, ABD’nin en ırkçı bölgelerinde güvenli seyahat için, küçük, yeşil bir kitaba güvenmek zorundaydı.
1936’de 10 sayfalık bir broşür halinde başlayan “The Negro Motorist Green Book – Zenci Sürücünün Yeşil Rehberi”, siyah gezginlere hizmet veren restoran, bar ve mola yerlerini listeliyordu.
IRK AYRIMI HER YERDE
Filmin geçtiği yıllarda ırk ayrımını öngören Jim Crow yasaları uyarınca, ABD’nin güney eyaletlerinde hâlâ resmen uygulanıyordu. Jim Crow, ABD’nin güneyindeki pamuk tarlalarında çalışan işçilerin söylediği bir şarkıdaki bir karakterdi.
Amerikan İç Savaşı’nın ardından, güney eyaletlerinde kölelik 1860’li yıllarda yasaklansa da, siyah ve beyazları ayıran ve uygulamada siyahları toplumun kenarına iten “ayrı ama eşit” kuralı, yerel ve eyalet düzeyindeki yasalarda yürürlükteydi.
Irk ayrımı döneminde seyahat etmek, her siyah sürücü için zorluklarla doluydu.
Siyah yayıncı Alvin Hall, en iyi ihtimalle beyazların sahip olduğu işletmelerin siyah sürücülerin araçlarını tamir etmeyi reddetmesi ya da otel odası vermemesi nedeniyle, rahatsızlık yaşandığını söylüyor.
Geçen yıl BBC Radyosu’nda yapılan Yeşil Rehber belgeselinde konuşan Hall, en kötü ihtimalle de “yanlış kasabada, yanlış bir bara girerlerse” siyah sürücülerin yaşamlarının tehlike altına girebileceğini vurguluyor.
SİYAHLAR İÇİN GÜVENLİK REHBERİ
1936’de Victor Hugo Green adlı bir postacı, postacı arkadaşlarından siyah ailelerin kaygı duymadan hizmet alabileceği yerler halkında bilgi istemeyi düşündü.
Yeşil Rehber’de, oteller, restoranlar, barlar ve mola yerleri listeleniyordu. Victor Green’e göre liste “Zenci gezginlerin, zorluklar ve rahatsızlıklar yaşamasını önleyecek bilgiler ” veriyordu.
Tarihçi Gretchen Sulluvan Sorin’e göre, kitap hızla “1950’ler ve 1960’lı yılların başlarında otoyollarda gezen her zencinin kutsal kitabı” oldu.
Alvin Hall, ırk ayrımcılığı dönemindeki Amerika’da seyahat eden siyah Amerikalıların “açık düşmanlık ve fiziksel tehlikeyle” karşı karşıya olduğunu söylüyor ve “Yeşil Rehber, düşmanca ve hoşgörüsüz bir dünyadaki sığınakların ve hoşgörünün kataloğu oldu.” diyor.
Yeşil Rehber, her yıl Nisan ve Mayıs aylarında basılıyordu. Her baskısı 15 bin dolayında satıyordu. Kitabın basımı 1967’ye kadar devam etti.