24 Haziran sonrası başlayan başkanlık sisteminin 1 yılı felakete döndü. TBMM işlevsizleşti, yargı yürütmenin vesayetine girdi, 1 yılda 1,5 milyon insan işinden oldu.
BOLD – Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne “resmen” geçmesinin ardından tam 1 yıl geçti. 2018 yılının 24 Haziranından bu yana başkanlık sistemiyle yönetilen Türkiye’nin bu 1 yılında sular hiç durulmadı. Ekonomiden iç ve dış siyasete kadar hemen her konuda olumsuz bir görüntü veren Türkiye’nin, başkanlık sistemiyle yönetilen 1 yılı derlendi.
TBMM İŞLEVSİZ HALE GETİRİLDİ
Birgün’den Ozan Gündoğdu’nun haberine göre, tek adam rejimiyle beraber Türkiye’de yasama faaliyeti işlevsizleşti. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 24 Haziran seçimleri sonrası mazbatasını almasının ardından tam 39 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarttı. Bu kararnamelerle toplamda bin 892 madde düzenlendi. Öte yandan TBMM’de bu yasama yılı içinde 35 adet kanun yasalaşırken, 555 maddede değişikliğe gidildi. Dahası Meclise gelen tekliflerde muhalefetin önerdiği kanunların hiç biri onaylanmazken, kabul edilen 35 kanun da Cumhur İttifakı’nın milletvekillerine ait teklifler oldu.
YARGIDA BAŞKANLIK VESAYETİ
Yasamanın etkisizleştiği yeni sistemden yargı da nasibini aldı. Tek adam rejimi mahkemeleri de vesayeti altına aldı. Kamuoyu anketlerine göre yargı artık en az güvenilen kurumlardan biri haline geldi. Bağımsızlığı AKP döneminde oldukça zarar görmüş mahkemeler başkanlık sistemiyle beraber tamamen yürütmenin vesayetine girdi. Yeni sistemle beraber Hakimler ve Savcılar Kurulunun (HSK) 13 üyesinin hemen hepsini Cumhurbaşkanlığı belirliyor.
SURİYE BATAKLIĞINDAN S-400 GERİLİMİNE
Türkiye tek adam rejimi ile diplomaside de geleneklerini kaybetti. Gelenek ve kurumların yerini tek adam inisiyatifi alınca Türkiye bugün S-400 ile F-35 krizini yaşar hale geldi. Türkiye ile muhatap olan ülkeler bir kişiyi ikna ederek her türlü sorunun çözülebileceğini düşünmeye başladı. Bu sebeple ABD Başkanı Trump rahip Brunson, Almanya Başbakanı Merkel ise Deniz Yücel için Erdoğan ile yaptığı belirtilen pazarlık sonucu sonuç aldığı basına yansıdı. Bu süreçte AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan “bağımsız yargının kararı” gibi açıklamalar yapsa da bu ifadeler uluslararası kamuoyunda karşılık bulmadı. Bunlara bir yenisi ise henüz geçen ay eklendi. Türkiye’de tutuklu bulunan NASA çalışanı Serkan Gölge’nin “bağımsız mahkemelerce” tahliye edilmesi sonrası ABD Başkanı Trump, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’a teşekkür ediyorum, bu konuyu konuşmuştuk” ifadelerini kullandı.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNDE 4 SIRA GERİLEDİK
Gerek tutuklu gazeteciler, gerek basın ve medya tekellerinin hükümetle çıkar ilişkileri AKP’nin bir siyasi parti olduğu kadar bir medya tekeline dönüşmesine sebep oldu. Basın ve medyanın yüzde 90’ının AKP tekelinde olduğu Türkiye’de gazetecilik mesleği tarihinin en kara günlerini yaşadı. Diğer yandan Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) 2018 raporuna göre Türkiye basın özgürlüğünde 180 ülke arasında 157. sırada yer aldı. 2017’de 153. sırada bulunan Türkiye başkanlık sistemi sonrası 4 basamak birden gerilemiş oldu.
DÜNYANIN EN BÜYÜK GAZETECİ HAPİSHANESİ
Şubat, mart ve nisan aylarında yayınlanan 2019 raporları ışığında Uluslararası Basın Enstitüsü’ne (IPI) göre 162, Türkiye Gazeteciler Sendikası’na (TGS) göre 142, Çağdaş Gazeteciler Derneği’ne (ÇGD) göre 139 ve Bağımsız Gazetecilik Platformu P24’e göre ise en az 146 basın çalışanı cezaevinde. Türkiye tüm uluslararası kuruluşlara göre dünyanın en büyük gazeteci hapishanesi durumunda.
FAİZ VE DOLAR YÜKSELDİ
Gerek 16 Nisan 2017 Referandumu gerekse 24 Haziran başkanlık seçimi öncesinde Erdoğan sık sık faiz lobisiyle mücadele için başkanlık sisteminin şart olduğunu vurgulamıştı. Erdoğan 24 Haziran seçimleri öncesinde daha da ileri giderek “24 Haziran’da bu kardeşinize yetkiyi verin, faizle dolarla nasıl mücadele edilir görün” demişti. Geçmiş bir yıl içinde hem dolar hem de faizler tavan yaptı.
TEK ADAM REJİMİ 1,5 MİLYON KİŞİYİ İŞSİZ BIRAKTI
Tek adam rejiminin resmileşmesiyle beraber yaşanan ekonomik durgunluk işsizlikte cumhuriyet tarihi rekorunun kırılmasına sebep oldu. İşsiz sayısı ne 2001 krizinde ne de 2009 krizinde görülmeyen seviyelere ulaştı. Bugün çalışmaya hazır her 7 kişiden 1’i iş bulamıyor. 24 Haziran seçimlerinden bu yana TÜİK verilerine göre 1,5 milyon insan işini kaybetti. İşsiz sayısı ise 4,5 milyonu geçti.
TÜRKİYE BİR YILDIR BÜYÜMÜYOR
24 Haziran seçimlerinin ardından 1 yıl geçti, bu süre içinde üçer aylık dönemlerle 3 kere büyüme verisi açıklandı. Bu büyüme verilerinin hiç birinde Türkiye büyümedi, dahası küçüldü. Küçülme işsizliği arttırırken, tarım, sanayi ve inşaatta henüz toparlanma sinyalleri bulunmuyor. TÜİK’in açıkladığı gayrisafi yurt içi hasıla verilerine göre Türkiye’nin geliri gittikçe eridi, yatırımlar azaldı.