Türkiye ve Rusya, İdlib’de ateşkes konusunda anlaştı. Ancak anlaşma muhalifleri tatmin etmedi. Heyet Tahrir Eş-Şam anlaşmaya uymayacağını açıkladı. Peki Türkiye ve Rusya’nın vardığı ateşkes neleri içeriyor? Getirisi götürüsü nedir?
BOLD – Türkiye ve Rusya arasında imzalanan protokolde üzerinde uzlaşılan 3 maddenin son derece kısa ve hemen hiçbir ayrıntı içermeden yazılmış olması dikkat çekti.
Yapılan değerlendirmelerde, tarafların ateşkes ve M4 karayoluna ilişkin konularda genel hatlarıyla bir uzlaşıya vardıkları, uygulamaya ilişkin esasların görüşülmesi sürecinde ayrıntılar üzerinde uzlaşı aranacağı öngörülüyor.
KALICI ATEŞKES YOK, FAALİYETLER DURDURULACAK
Protokolde, “İdlib gerginliği azaltma bölgesindeki temas hattı boyunca tüm askeri faaliyetler 6 Mart 2020 tarihinde saat 00:01’den itibaren durdurulacaktır,” ifadelerine yer verildi.
Türkiye, İdlib ile ilgili olarak “kalıcı ateşkes” beklentisini ifade ediyordu. Metinde, askeri faaliyetlerin durdurulmaması durumunda nasıl önlemler alınacağı ya da mevcut gözlem noktaları aracılığıyla ihlallerin rapor edilmesi faaliyetlerinin devam edip etmeyeceği gibi unsurlara yer verilmedi.
‘TERÖRLE MÜCADELE” DEVAM EDECEK
Her ne kadar askeri faaliyetler durdurulacak olsa da protokolün girişinde yer verilen terörle mücadelenin devam ettirileceği belirtiliyor. Heyet Tahrir Eş-Şam dahil Birleşmiş Milletler’in terör örgütü olarak kabul ettiği bütün gruplara karşı terörle mücadelenin devam edeceği belirtiliyor.
Rusya ve Suriye ordularının da bu kapsamda “terörle mücadele” adı altında muhalif gruplara karşı operasyonlarını sürdürmesi bekleniyor.
Böylece, Soçi Mutabakatı’nda da yer alan BM Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak ilan edilen Hayat Tahrir el-Şam ve Nusra Cephesi gibi örgütlerle mücadelenin devam ettirileceği Rusya tarafından bir kez daha vurgulanmış oldu. Putin konuşmasında bu konuda taviz verilmeyeceğini bir kez daha kayda geçirmiş oldu. Ancak bu durum, ilan edilen ateşkesi kırılgan bir hale sokuyor.
“SURİYE ORDUSU SALDIRIRSA KARŞILIK VERİLECEK”
Türkiye ise aynı metne sivillerin ve sivil altyapının hedef alınmasının mazur görülemeyeceği ibaresini koydurarak rejimin askeri operasyonlarının yarattığı hasarı gündeme getirmiş oldu. AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında Suriye ordusunun saldırması durumunda Türk ordusunun en ağır yanıtı vereceğini belirterek, Putin’in Şam yönetimi üzerindeki baskısını kullanmasının gerekliliğini ortaya koydu.
M5 KARAYOLUNDA SURİYE KONTROLÜ TESCİLLENDİ
Halep’i Şam’a bağlayan M5 karayolunu daha önce kontrolüne alan Suriye rejimi ve Rusya, Halep’i Lazkiye’ye bağlayan M4 otoyolunda tam olarak kontrolü sağlayamamıştı.
Protokolde M5 karayolundan hiç bahsedilmemesi, bu stratejik karayolunda oluşan Suriye kontrolünün tescil edilmesi olarak görülüyor.
M4 KARAYOLUNDA GÜVENLİ KORİDOR
Protokol, Halep’i Lazkiye’ye bağlayan M4 karayolunun kuzeyinde 6 kilometre ve güneyinde 6 kilometre derinliğinde güvenli koridor tesis edilmesini içeriyor ve ayrıca karayolun belli bölgelerinde ortak devriye uygulamasını getiriyor.
Bu protokolle Rusya, M4 karayolunun denetimini Türkiye ile paylaşmış oluyor.
Rusya ve Suriye’nin özellikle Ocak ayından bu yana gerçekleştirdikleri operasyonun bir amacı da M4 karayolunu tamamen kontrol altına almaktı.
M4 karayolu bölgesinde özellikle Heyet Tahrir Eş-Şam hakim durumda. Bu grubun kontrolü Rusya’ya bırakıp bırakmayacağı ve Rusya’nın devriyelerine izin verip vermeyeceği merak konusu.
Heyet Tahrir Eş-Şam’dan yapılan ilk açıklamalarda anlaşmaya uymayacağı ifade edildi.
STRATEJİK SERAKİB KENTİ RUSYA-SURİYE KONTROLÜNDE
Protokolde ayrı bir madde, Türk-Rus ortak devriyelerinin 15 Mart 2020’de karayolunun Trumba kentinden Ain-Al-Havr’a kadar olan kısmını içereceğini kayda geçiriyor.
Trumba kentinin, M4 ve M5 karayolunun kesiştiği stratejik önemdeki Serakib kentinin 2 kilometre batısında olduğu metinde de yer alıyor.
Pazartesi günü Serakib’e giren ve askeri polisini yerleştiren Rusya, bu kentin kendi denetiminde kalacağını kayda geçirmiş oldu.
Şubat ayı başında Serakib’in Rusya desteğindeki Suriye ordusu tarafından alınması sonrası Türkiye desteğindeki muhalifler bu stratejik kasabayı almak için haftalarca mücadele etmiş, çatışmalarda Türk Silahlı Kuvvetleri’nden de birçok asker şehit olmuştu. Moskova’daki görüşmeden birkaç gün önce Suriye kasabayı yeniden ele geçirmiş, Rusya bölgeye askeri polisini yerleştirerek Serakib’deki çatışmalara noktayı koymuştu.
TÜRKİYE’NİN İDLİB’DEKİ ASKERİ GÖZLEM NOKTALARI
Protokolde yer almayan önemli bir unsur, İdlib gerginliği azaltma bölgesinde yer alan Suriye ve Türkiye ordularının pozisyonları ile Türkiye’nin İdlib’deki askeri gözlem noktalarının durumu.
TSK’nın 7 adet gözlem noktası rejim tarafından kuşatılmış durumda.
Türkiye, Suriye ordusunun bölge dışına çekilmesini istiyordu ancak bu yönde bir karar metne yansımadı. Aynı şekilde Rusya da Türkiye’nin Soçi Mutabakatı ile oluşturduğu gözlem noktalarının birçoğunun işlevsiz kaldığını belirterek İdlib’in kuzeyine çekilmelerini istiyordu. Bu protokolde bu unsurların yer almaması, her iki ordunun mevcut askeri mevzilerini koruyacaklarını gösteriyor.
ERDOĞAN’IN TEHDİTLERİ HAVADA KALDI
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şubat ayının başında Suriye Ordusu’nun Serakib’i alması ve Türkiye’nin birçok gözlem noktasının Suriye kontrolünde olan bölgelerde kalması sonrası Esad rejimine gözlem noktalarının gerisine çekilme yönünde defalarca tehdit etmişti.
AKP’li Erdoğan Suriye Ordusu’na ay sonuna kadar süre vermiş hatta mecliste AKP’ grup toplantısında yaptığı konuşmada “gövde üzerinde başlar kalmayacak” tehdidinde bulunmuştu.
Putin’le zirvenin Erdoğan için sonuçları:
?Erdoğan’ın Suriye’ye verdiği geri çekilme ültimatomunu Putin, rafa kaldırdı
?M5’i hiç tartıştırmayan Putin, M4’ü de güvenlik koridoruyla savaşsız rejime geçirmeyi kabul ettirmiş, o halde bu kadar Türk askeri neden ölüme gönderildi?…
— Kerim HAS (@Kerim_HAS) March 5, 2020
Moskova’da bütün bunları unutan ve bir kenara bırakan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin Soçi Anlaşması ile kurduğu gözlem noktalarının Suriye kontrolündeki bölgelerde kalmasını kabul etmiş oldu.
Dün akşam Habertürk Televizyonu’nda konuşan hükumete yakın gazetecilerden Çetiner Çetin, Suriye Ordusu’nun kontrolündeki bölgelerde kalan Türk askeri gözlem noktalarına uzun süredir yiyecek, içecek, mühimmat ve lojistik takviyesi yapılamayacağını ifade etti.
İDLİB’DE ‘GÖRECELİ SAKİN GECE’
Ateşkesin gece yarısı yürürlüğe girmesiyle birlikte aylardır ağır bombardıman ve çatışmaların yaşandığı İdlib’de “göreceli” olarak sakin bir gece geçirildiği bildiriliyor.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, ne Esad rejiminin ne de destekçisi Rusya’nın herhangi bir hava saldırısı gerçekleştirdiğini, buna karşın rejim güçlerinin Halep ve Hama’da muhalifleri topçu atışlarıya hedef aldığı bilgisini paylaştı.
ERDOĞAN MOSKOVA’DAYKEN ÇATIŞMA
Ateşkesin yürürlüğe girmesinden bir kaç saat önce, Türk Savunma Bakanlığı, Esad rejiminin açtığı ateş sonucunda iki Türk askerinin öldüğünü, üç askerin de yaralandığını, bunun üzerine rejim hedeflerinin “ateş altına alındığını” açıklamıştı.
Bunu izleyen saatlerde bakanlık Twitter hesabı üzerinden yeni bir açıklama yaparak, iki Türk askerinin öldürülmesi üzerine SİHA ile yapılan atışlarda “21 rejim askerinin etkisiz hale getirildiğini” açıkladı.
Açıklamada, atışların ateşkesin başladığı saatten önce yapıldığı vurgulanarak, “Bahar Kalkanı Harekâtında 5 Mart tarihinde kahraman silah arkadaşımızın şehit edilmesini müteakip SİHA ile 16:00 civarında icra edilen atışlarla Rejime ait 2 top ve 2 ÇNRA imha edilmiş, 21 Rejim askeri etkisiz hale getirilmiş, şehidimizin kanı yerde bırakılmamıştır” denildi.
UZMANLAR ATEŞKES KONUSUNDA KARAMSAR
Putin-Erdoğan zirvesi sonuçları:
? Türkiye-Rusya çatışması engellenirken Ankara’nın Şam’la savaşı da bir süreliğine kontrol altına alındı
? Ateşkes çıktı; ama korkarım ki kısa sürecek ve sahada anlamı olmayacak
? M4 çevresinde güvenlik koridoru ve ortak devriye de sembolik.
— Kerim HAS (@Kerim_HAS) March 5, 2020
Uzmanlara göre ateşkes uzun ömürlü olmayabilir. Siyaset bilimcilere göre anlaşma ile sahadaki mevcut durum korunmuş oldu. Uzmanlara göre, mutabakat Suriye’nin sahadaki kazanımlarını konsolide ediyor.
https://www.boldmedya.com/2020/03/06/bm-ve-abdden-idlibde-ateskese-destek/