1994 yılında kurulan, ABD’nin işgali öncesi 1996-2001 yılları arasında Afganistan’ı yöneten Taliban bir kez daha ülke genelinde kontrolü sağladı. Lider kadrosu hep gizlenen örgüt, bu kez kendisini dünyaya tanıtacak.
BOLD – Taliban’ın Kabil’e girmesiyle Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani yurt dışına kaçtı. Afgan hükumetinin çöküşünün ardından Taliban, Afganistan’ın kontrolünü elinde tutuyor.
Şu anda Taliban’ın “barışçıl” ve “intikamsız” olacağını söylediği geçiş sürecinin sorumluluğunu kimin üstleneceği bilinmiyor. Ancak bazı isimler ön plana çıkıyor.
ÖRGÜT LİDERLERİ ÜZERİNDE ESRAR PERDESİ
Afganistan’ı 1996’dan 2001’e kadar yöneten Taliban’ın kendi içindeki işleyişi ve liderliği örgütün ortaya çıkmasından sonra da gizemini korudu. Örneğin Taliban’ın kurucu lideri Molla Ömer’in bilinen birkaç resmi bulunuyor. Molla Ömer, 2013 yılında hayatını kaybetti ancak kamuoyuna öldüğü 2015 yılında açıklandı.
Geçtiğimiz 20 yıl boyunca da Taliban liderleri büyük oranda kimliklerini gizli tutuyordu.
Grubun bir dini lideri, 26 üyeli bir konseyi ve farklı alanlardaki faaliyetleri denetleyen bir “bakanlar kabinesi” var.
TALİBAN: LİDERLERİMİZ GİZLİLİĞE SON VERECEK
Reuters haber ajansına konuşan bir Taliban yetkilisi, örgütün liderlerinin perde arkasından çıkarak ‘kendilerini dünyaya göstereceklerini’ aktardı.
Taliban’ın bu kararının işaretleri, Afganistan’da kontrolü ele almalarından hemen sonra da görülmeye başlandı. Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid basın toplantısı düzenledi. Gazeteciler, Taliban sözcüsünün yüzünü ilk kez görmüş oldular.
Peki 1994’te kurulan ve Afganistan’ın son 25 yılına damga vuran Taliban örgütünün bugün lider kadrosunda kimler var?
HEYBETULLAH AHUNZADE
Heybetullah Ahunzade, Molla Ahtar Mansur’un yaklaşık bir yıl boyunca gruba liderlik etmesinden sonra bir Amerikan saldırısında öldürülmesinin ardından 25 Mayıs 2016’da Taliban’ın lideri oldu.
1980’lerde Afganistan’daki Sovyet askeri harekatına karşı İslamcı direnişe katıldı ve örgütte hızlı bir yükseliş gösterdi. Askeri bir komutandan ziyade dini alandaki geçmişi nedeniyle manevi bir figür olarak hizmet etmesi için seçildiğine inanılıyor.
Ahunzade, selefi Molla Mansur’un öldürülmesinin ardından yaşanan sert güç mücadelesi ve bölünmenin eşiğine gelen örgütü toparlamak için yoğun çaba sarfetti. Keza Taliban’ın kurucu lideri Molla Ömer’in öldüğünü yıllarca tüm dünyadan saklayan isimlerden biriydi.
Ahunzade 1990’larda Taliban’ın mahkemelerinin başkanı olarak çalıştı. Akundzade’nin 60’lı yaşlarında olduğuna inanılıyor.
Hayatının çoğunu Afganistan’da geçirdi. Ancak uzmanlara göre, Pakistan’ın Ketta şehrinde yerleşik olduğu söylenen Taliban liderleri ile yakın bağları sürdürüyor.
Taliban’ın lideri olarak Akundzade siyasi, askeri ve dini işlerden sorumlu. Kamuoyu önüne çıkmayan Heybetullah Ahunzade, dini bayramlar öncesi yayınladığı mesajlarla sesini duyuruyor.
ABDÜLGANİ BARADAR
Molla Abdülgani Baradar, 1994 yılında Afganistan’da Taliban’ı kuran dört kişiden biri.
Afganistan’ın Uruzgan kentinde 1968 yılında dünyaya geldi. Hayatının büyük kısmı medresede geçti.
Baradar, Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgal etmesiyle birlikte direniş gruplarına katıldı, kısa sürede adından sıkça söz edilen bir figür haline geldi. SSCB güçlerine karşı Taliban’ın kurucu lideri Molla Ömer’le birlikte yan yana savaştı. Yardımcılığını üstlendi. Molla Ömer ve Molla Abdulgani Baradar’ın iki kız kardeşle evlenerek bacanak olduklarına inanılıyor.
Taliban’ın 2001’de ABD liderliğindeki işgal tarafından devrilmesinden sonra başlayan ayaklanmanın kilit ismi oldu.
Pakistan’da şubat 2010’da Pakistan gizli servisi ISI ve Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı CIA’in ortak operasyonuyla tutuklandı, 2018’e kadar cezaevinde kaldı.
Barış görüşmeleri süreci çerçevesinde serbest bırakılıncaya kadar 8 yıl hapiste kaldı ve Ocak 2019’dan bu yana Taliban’ın Katar’daki siyasi ofisinin başkanı.
Eski ABD Başkanı Donald Trump ile 2020’de bir telefon görüşmesi yapan Baradar, bir ABD başkanıyla doğrudan iletişim kuran ilk Taliban lideri oldu.
Şu an Abdulgani Baradar, Taliban’ın siyasi lideri.
MUHAMMED YAKUB
Molla Muhammed Yakub, Taliban’ın kurucusu Molla Muhammed Ömer’in oğlu.
30 yaşından biraz büyük olduğuna inanılıyor ve on binlerce savaşçısı bulunan örgütün askeri komitesinin lideri.
Eski Taliban lideri Ahtar Mansur’un 2016’daki ölümünün ardından, bazı militanlar Yakub’u grubun yeni lideri olarak atamak istediler, ancak diğerleri onun hala çok genç ve deneyimsiz olduğunu düşündüler.
Örgüt içinde birleştirici bir rolü olduğu belirtiliyor. Bununla birlikte bazı çevreler Molla Yakub’un Taliban’ın lider kadrosuna alınmasının babasından dolayı olduğunu öne sürüyor ve atamasını yüzeysel bulduğunu belirtiyor.
SİRACETTİN HAKKANİ
Sovyetler Birliği’ne karşı yapılan cihadın ünlü komutanlarından Celaleddin Hakkani’nin oğlu. Siracettin Hakkani, hem Taliban hareketi liderinin yardımcısı hem de kendi örgütü Hakkani grubuna liderlik ediyor.
ABD ve NATO güçlerinin Afganistan’da bulunduğu süre içerisinde, onlara yönelik en çok kanlı saldırılar düzenleyen Hakkani örgütü, Amerika Birleşik Devletleri’nin terör örgütleri listesinde yer alıyor.
Özellikle başkent Kabil’i hedef alan ve çok sayıda insanın hayatını kaybetmesine neden olan intihar saldırılarının çoğu yine Hakkani örgütü üyelerince gerçekleştirildi.
Örgüt ayrıca üst düzey Afgan yetkililere suikast düzenlemek ve kaçırılan Batılı vatandaşları fidye için tutmakla suçlanıyor.
Taliban içerisinde ancak daha bağımsız hareket eden Hakkani ağı Afganistan’ın doğusundaki yüksek dağlarla çevrili bölgelere hakim. Taliban’ın yönetim konseyi üzerinde ciddi nüfuz sahibi.
Hakkani’nin yaklaşık 45 yaşında olduğuna inanılıyor.
ABDÜLHAKİM
Yaklaşık 60 yaşında olduğuna ve Pakistan’ın Ketta şehrinde bir medrese işlettiğine inanılıyor ve buradan Taliban’ın yargı sistemini de yönetiyor.
Birçok üst düzey Taliban lideri geçmişte Ketta’ya sığınmış ve hareketi buradan yönetmişti.
Abdülhakim ayrıca Taliban’ın güçlü din bilginleri konseyine de başkanlık ediyor ve lider Ahunzade’ye en yakın kişilerden biri olduğuna inanılıyor.
KATAR’DAKİ TALİBAN HEYETİ KANDAHAR’A ULAŞTI
Katar’da bulunan Taliban Siyasi Büro Başkanı Molla Baradar, hareketin diğer üst düzey isimleriyle birlikte Afganistan’ın Kandahar kentine ulaştı.
Baradar’ın ABD birliklerinin geri çekilmesi konusunda aylarca süren müzakereleri yürüttüğü Katar’dan gelişi, önemli bir ana işaret ediyor.
استقبال أهالي قندهار الحار لوفد الامارة الاسلامیة الذي وصل قبیل المغرب الی مدینة قندهار من الدوحة. pic.twitter.com/6b6gmTNT3U
— Dr.M.Naeem (@IeaOffice) August 17, 2021
Baradar’ın Kandahar Havaalanı’ndan bir araba içerisinde çıkışını karşılayan kalabalığı tezahürat ederken gösteren görüntüler ortaya çıktı.
Kandahar, 20 yıl önce ABD liderliğindeki bir askeri harekatın başlamasından önce Taliban’ın en önemli üssüydü.
CUMHURBAŞKANLIĞI İÇİN KİM ÖN PLANA ÇIKIYOR?
Taliban’ın şu anki lideri Heybetullah Ahunzade, siyasi ve askeri bir liderden çok dini bir lider olarak öne çıkıyor.
Taliban’ın siyasi lideri Abdülgani Baradar, Afganistan’da devlet başkanlığı için daha çok ön plana çıkıyor.
Örgütün 4 kurucu liderinden birisi olması ve örgütün kurucu lideri Molla Ömer’le birlikte omuz omuza savaşması da Baradar’ı güçlendiren faktörler.
2018’den beri Taliban’ın Katar’ın başkenti Doha’da ABD, batılı ülkeler, Rusya ve Afganistan hükumeti ile yürütttüğü görüşmelere örgütün en üst düzeyli temsilcisi olarak katılması da onun tanınırlığını arttırdı. Moskova’da Rus hükumeti ile yapılan görüşmelere de Baradar başkanlık etti.
Baradar, 2018 yılında Pakistan’da hapisten ABD’nin isteği üzerine salındı. Uzlaşmacı bir kişilik olarak öne çıkıyor.
Eski ABD Başkanı Donald Trump ile 2020’de bir telefon görüşmesi yapan Baradar, bir ABD başkanıyla doğrudan iletişim kuran ilk Taliban yetkilisi oldu.
https://www.boldmedya.com/2021/08/17/afganistanda-guc-savaslari-abdnin-yerine-rusya-ve-cin-talip/