Libya’da 24 Aralık 2021’de seçimlerin yapılamaması nedeniyle başlayan siyasi belirsizlik ortamında ülkede yeniden iki başlı yönetim baş gösterdi ve biribirini tanımayan iki başbakan ortaya çıktı. Libya’nın doğusunda yer alan Tobruk’taki Temsilciler Meclisi, yakın zamana kadar Türkiye’ye yakın duran ve Ulusal Mutabakat Hükumeti’nin İçişleri Bakanı Fethi Başağa’yı yeni Başbakan seçti.
BOLD ANALİZ – Libya’nın doğusunda yer alan Tobruk’taki Temsilciler Meclisi, Başbakan Abdulhamid Dibeybe’nin 24 Aralık’ta yapılması planlanan seçimleri düzenlemekte başarısız olduğu gerekçesiyle Eski İçişleri Bakanı Fethi Başağa’yı yeni başbakan seçti. Başbakan Dibeybe ise mevcut hükümetin görevine devam ettiğini söyledi. Birleşmiş Milletler (BM) de hala Abdulhamid Dibeybe’yi ülkenin geçici başbakanı olarak tanıdığını bildirdi.
Temsilciler Meclisi’nde, ülkenin doğusundaki milletvekillerinin katılımıyla Meclis Başkanı Akile Salih’in başkanlığında yapılan oturumda, milletvekillerinin çoğunluğu Başağa lehine oy verdi. Tobruk’taki oturuma ülkenin batısındaki temsilcilerin çoğu katılmadı.
Fethi Başağa’nın geçici Başbakanlık görevine getirilmesine ilk tepki General Halife Hafter’den geldi. Hafter, Meclis’in Başağa’yı görevlendirmesini memnuniyetle karşıladığını bildirdi.
Temsilciler Meclisi’nin bu adımının ülkeyi yeniden iki yönetim bölgesine ayırmasından ve ayrılıkları derinleştirmesinden endişe ediliyor.
LİBYA ARALIK AYINDA PLANLANAN SEÇİMLER GERÇEKLEŞTİRİLEMEDİ
Libya’da 2014’te başlayan iç savaşın tarafları arasında, 23 Ekim 2020’de Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde kalıcı ateşkes imzalanmış, Kasım ayında bir araya gelen siyasi temsilciler ise seçimin 24 Aralık 2021’de yapılması konusunda anlaşmıştı.
2021 yılı Şubat ayında da 75 temsilciden oluşan Libya Siyasi Diyalog Forumu, BM öncülüğünde seçime kadar ülkeyi yönetecek dört kişilik geçiş konseyini seçmişti.
Başkanlık Konseyi’nin yeni lideri Muhammed Yunus el Menfi, Başbakan da Abdulhamid Muhammed Dibeybe olarak açıklanmıştı.
Ancak 24 Aralık’ta yapılması planlanan başkanlık ve meclis seçimleri yasal anlaşmazlıklar ve aday listesindeki belirsizlikler nedeniyle önce 24 Ocak’a ertelenmiş ancak o tarihte de gerçekleştirilemeyerek süresiz ertelenmişti.
6 yıl iç savaşla mücadele eden ülkede yaşanan şiddet ve iç karışıklığı sonlandırmak için sürdürülen barış süreci de seçimin ertelenmesiyle tehlike altına girmişti.
Ülkenin doğusundaki milletvekilleri ve batısındaki bazı siyasi aktörler 24 Aralık 2021 tarihi itibariyle, geçici yönetimin görevinin sona erdiğini iddia ediyor.
DİBEYBE İTİRAZ ETTİ
Geçici Başbakan Abdulhamid Dibeybe, uluslararası alanda tanınan hükümetinin seçimlerle yeni bir hükümet iş başına gelene kadar görevde kalacağını belirterek Temsilciler Meclisi’nin geçici Başbakan atama girişimine karşı çıkmıştı.
Başbakan Dibeybe, Libya’daki ulusal televizyon kanalında halka hitaben yaptığı konuşmada, Tobruk’taki Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih’in yeni bir hükümet kurulması yönündeki çalışmalarına değinerek, “İktidarı yalnızca seçilmiş bir hükümete devredeceğim ve diğer adayların da çekilmesi durumunda başbakanlık yarışından çekileceğim.” ifadelerini kullanmıştı.
Libya’nın başkenti Trablus’ta Başbakan Dibeybe’nin aracına geçtiğimiz gece saatlerinde silahlı saldırı düzenlendiği, Dibeybe’nin yara almadan kurtulduğu bildirilmişti.
TÜRKİYE’NİN ‘ADAMI’ SAF DEĞİŞTİRDİ
Libya’nın önde gelen siyasi liderlerinden Başağa, 1962’de Misrata kentinde dünyaya geldi.
Havacılık Fakültesinden “teğmen” rütbesiyle mezun olan Başağa, 2011’de Muammer Kaddafi rejimine karşı başlayan 17 Şubat Devrimi’ne katılarak Misrata Askeri Meclisi’nde yer aldı.
Libya’da Muammer Kaddafi’nin 2011’de devrilmesi sonrasında ülke Batı’da Birleşmiş Milletler’in (BM) tanıdığı ve Türkiye’nin desteklediği Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ile doğuda Libya Ulusal Ordusu komutanı Halife Hafter desteğindeki Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi arasında iki nüfuz bölgesine ayrılmıştı.
Fethi Başağa, Türkiye’nin desteklediği Fayiz es-Serrac başbakanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti’nde 2018-2021 yıllarında İçişleri Bakanlığı yaptı.
Hafter komutasındaki birlikler, Başağa’nın İçişleri Bakanı olduğu UMH hükümetine karşı 14 ay savaşmış, Hafter’in Trablus kuşatması Türkiye’nin askeri desteğiyle püskürtülebilmişti.
Ankara ile sıkı ilişkileri bulunan Başağa, UMH Başbakanı Fayiz Es-Serrac’ın halefi olarak gösteriliyordu.
UMH Başbakanı Fayiz Es-Serrac, 23 Ağustos 2020’de Trablus’ta ve diğer bazı şehirlerde meydana gelen gösteriler ve ardından yaşanan olaylar nedeniyle Fethi Başağa’yı Milli Bakanı Hulusi Akar ile görüşmek üzere Ankara’da bulunduğu sırada 28 Ağustos’ta görevden almıştı. Ancak bir ay sonra göreve iade edildi.
Fethi Başağa, BM öncülüğünde başlatılan Libya Siyasi Diyalog Forumu çerçevesinde başbakan adayı olmuş, ancak 5 Şubat 2021’de yapılan oylamada seçimi az farkla Abdulhamid Dibeybe kazanmıştı.
Geçen yıl Şubat ayında geçici hükumetin kurulması ile Türkiye, desteğini geçici başbakan Abdülhamid Dibeybe’ye destek vermeye başlamıştı. Geçici başbakan seçilemeyen ve zaman içinde ülkenin büyük savaş lordlarından biri haline gelen Fethi Başağa, doğudaki Temsilciler Meclisi ve General Halife Hafter’le temaslarını arttırmıştı.
Sonuçta Fayiz Es-Serrac’ın ardından Türkiye’nin Libya’da başbakan olarak görmek istediği Fethi Başağa, bir anda Türkiye’nin karşısına geçmiş oldu.
Terörist diye Emniyet’ten ihraç edildi; askerliğini yaparken şehit düştü