Boğazlardan tamir/bakım ve yeni satın alım dışında denizaltı geçişi yasak. Ancak Rusya, Erdoğan’ın izniyle denizaltılarını Türkiye’nin boğazlarından geçirerek Akdeniz’e yerleştirdi.
FATİH YURTSEVER
BOLD ANALİZ – Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelere ait savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçişi ile Karadeniz’de bulunabilecekleri süreyi ve toplam tonajlarını düzenleyen uluslararası bir sözleşme.
Lozan ile Türkiye’nin egemenlik haklarını kısıtlayacak şekilde Uluslararası bir komisyonun yönetimine verilen ve gayri askeri hale getirilen Boğazlar, Montrö Sözleşmesi ile Türkiye’nin egemenliğine bırakılmış, yabancı savaş gemilerine yönelik düzenlemelerle de Karadeniz’e kıyısı bulunan ülkelerin güvenlik kaygılarını giderilmeye çalışılmıştır.
RUS DENİZALTILAR İÇİN İHLAL EDİLİYOR
Sözleşmeye göre Karadeniz’e kıyısı bulunmayan ülkelerin denizaltılarının Boğazlar’dan geçmesi yasak. Karadeniz’e kıyısı bulunan ülkelerin denizaltıları ise; Karadeniz dışında bir tersanede inşa edilmeleri veya satın alınmaları durumunda, ana üslerine katılmak amacıyla veya Karadeniz dışındaki onarım tesislerinde onarımlarının yapılması için Boğazlar’dan geçiş yapabilirler.
27 Nisan 2020’de TASS haber ajansında yer alan bir habere göre Karadeniz’de bulunan Rostov-on-Don Denizaltısı Boğazlardan geçerek Doğu Akdeniz’e hareket ettiği. Aynı haberde Starty Oskol denizaltısının ise Aralık 2019 tarihinde onarım için Sen Petersburg’da bulunan Kronshtadt Tersanesine gittiği ifade ediliyor.
RUSYA ERDOĞAN REJİMİ SAYESİNDE SICAK DENİZLERE İNDİ
Haberden de açıkça anlaşılacağı üzere; Rusya’nın Tartus’da bulunan deniz üssünün söz konusu denizaltıları onarma veya bakımlarını yapma kabiliyeti yok. Bu nedenle denizaltılarının Karadeniz’den Doğu Akdeniz’e geçip uzun bir süre orada görev yaptıktan sonra, Baltık Denizi’ne Sen Petersburg’a onarım için gitmesi Montrö Boğazlar Sözleşmesinin denizaltılara ilişkin maddesinin Rusya lehine esnetilmesi demek.
Rusya Türkiye’nin zafiyetlerinden yararlanarak denizden sahile seyir füzesi atma kabiliyeti olan denizaltılarını Doğu Akdeniz’de konuşlandırarak askeri ve politik hedefleri doğrultusunda bir strateji izleme imkanına sahip oluyor. Kısaca Rusya uzun yıllardır hayali kurduğu “Sıcak Denizlere” inmiş oldu.
ERDOĞAN’IN İZNİYLE FİLOYU ADIM ADIM ARTIRDI
Rusya 2017 yılında Sen Petersburg’da Karadeniz Donanması için 6 adet dizel elektrikli denizaltı inşa etti. Bu denizaltıların 4’ü Karadeniz’de ikisi de Doğu Akdeniz’de Tartus Limanında konuşlandırıldı. 2017 yılından itibaren Doğu Akdeniz’de bulunan Velikiy Novgorad ve Kolpino denizaltılarının yerine 2019 yılında Karadeniz’de bulunan Krasnodar ve Starty Oskol denizaltıları Boğazlardan geçerek Doğu Akdeniz’e hareket etti. Krasnodar ve Starty Oskol denizaltılarının Boğazlardan geçişine Türkiye söz konusu denizaltıların geçişini onarım talebi olarak değerlendirip izin verdi. Oysa geçişler onarım kapsamında değildi. Rusya askeri amaçlarla Akdeniz’e yerleşiyordu. Son olarak Roston-on-Don ve Starty Oskol denizaltısının da geçişiyle Rusya Akdeniz’de çok büyük bir güce sahip oldu.
Özellikle ABD’nin Karadeniz’de daha fazla savaş gemisi bulundurmak istediği bir ortamda Montrö Boğazlar Sözleşmesi hükümlerinin esnetilmesi ve Rusya lehine genişletmelerini yapılması bugün olmasa da yakın vadede Türkiye’yi zora sokacaktır. Zira Rusya’nın Boğazları kendi egemenliğindeymiş gibi rahatça askeri amaçlar için kullanması denge üzerine kurulmuş boğazlar düzeninde, diğer kıyıdaş ülkeleri rahatsız edecektir.
