Anayasa Mahkemesi, irtibat ve iltisak gerekçesiyle işten çıkarılan taşeron işçilerin açtıkları işe iade davalarının reddedilmesinin adil yargılama hakkını ihlali olduğuna hükmetti. Kararda, KHK ile yargı mercilerinin denetim yetkisini kısıtlayan herhangi bir hükme yer verilmediği belirtildi.
BOLD – Berrin Baran Eker ve Emin Arda Büyük, Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında çıkarılan 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) kapsamında, terör örgütleri ile irtibat ve iltisakları gerekçe gösterilerek işten atıldı.
İşten çıkarılmalarının haksız olduğunu belirten başvurucuların davaları reddedildi. İki KHK’lının bireysel başvurusunu değerlendiren Anayasa Mahkemesi, başvurucuların adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
KHK ile başvurucu Eker’in o tarihte çalıştığı taşeron şirketin bağlı bulunduğu Diyarbakır’daki belediye, Büyük’ün ise tıbbi sekreter olarak çalıştığı şirketin bağlı bulunduğu Muğla’daki üniversite tarafından işten atılması istendi. Taşeron şirketler başvurucular Eker ve Büyük’ün iş sözleşmelerini feshetti. Başvurucu Eker, iş sözleşmesinin feshedilmesine karşı işe iade davası açtı. Ancak başvurduğu iş mahkemesi davanın reddine karar verdi. Bunun üzerine istinaf mahkemesine başvuran Eker, buradan da sonuç alamadı. Ardından Eker, 1 Ağustos 2018’de adil yargılanma hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu.
Eker, başvurusunda, iş akdi feshinin geçerli bir sebebe dayandığının işveren tarafından ispatlanması gerektiğini, kendisine yöneltilen terör örgütü ile iltisak ve irtibat iddiasının herhangi bir delile dayanmadığını, bunun adil yargılama hakkını ihlal ettiğini savundu.
ADALET BAKANLIĞI İHRAÇLARI SAVUNDU
Adalet Bakanlığının, savunmasında, ret kararının mevzuata ve Yargıtay içtihadına uygun olduğu, dosyanın istinafta da görüşülerek feshin geçerli nedene dayandığı tespit edilerek reddedildiği öne sürüldü.
Başvurucu Büyük’ün de iş akdinin tek taraflı feshedilmesine karşı açtığı işe iade davaları reddedildi. Anayasa Mahkemesi’ne adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini öne sürerek başvuran Büyük, cemaat ile irtibatlı ve iltisaklı olduğu gerekçesiyle işten çıkarıldığını, ancak bu konuda hiçbir delil bulunmadığını belirtti. Büyük, başvurusunda kendisi ile aynı durumda olan bir başka iş arkadaşının davasının kabul edildiğini, ancak kendi başvurusunun reddedildiğini kaydetti.
MAHKEMELERİN KHK’YA İLİŞKİN YARGI YETKİSİ VAR
AYM kararında, KHK’larla ilgili işe iade davalarında mahkemelerin denetim yetkisinin bulunduğuna dikkat çekildi. Gerekçeli kararda şu ifadeler yer aldı: “Söz konusu kuralda, devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna Millî Güvenlik Kurulunca karar verilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen işçilerin iş sözleşmelerinin feshedilmesi öngörülmüş, ancak yargı mercilerinin denetim yetkisini kısıtlayan herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Bu bakımdan 667 sayılı KHK’nın 4. maddesi dayanak gösterilerek iş sözleşmesi feshedilen işçiler tarafından açılan işe iade davalarının esasının incelenmesini önleyen herhangi bir düzenleme yoktur. Somut olaylarda ise derece mahkemeleri geçerli feshin koşullarının oluşup oluşmadığını incelememiştir. Gerçek anlamda bir yargısal faaliyet icra etmemiştir. Dolayısıyla hukuk düzeni tarafından başvurucuya tanınan feshe karşı yargı yolunun açık olması teorik olmaktan öteye geçememiştir.”
ADİL YARGILANMA HAKKI İHLAL EDİLDİ
Anayasa Mahkemesi, Eker ve Büyük’ün yaptıkları başvurular sonucu verdiği iki ayrı kararda, hem ilk derece mahkemesinin hem de istinaf mahkemesinin başvurucularla ilgili kararlarında, asıl işveren (kamu kurumu) kanaati ile sözleşmenin feshedildiğini, başvurunun esasının mahkemelerce değerlendirilmediğini, başvurunun esastan görüşülmesi gerektiğini, bu nedenle başvurucuların adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Eker ve Büyük hakkında yeniden yargılama yapılmasına karar veren Yüksek Mahkeme, kararların örneklerinin ilgili ilk derce mahkemelerine gönderilmesine hükmetti. Anayasa Mahkemesi, bu kararı ile, işten çıkarma kararının KHK kapsamında alınmış olmasının işe iade davası açmaya engel olmadığına karar vermiş oldu.
Korona günlerinde adaletsizlik: Tutuklu gazetecileri bırakın