AKP iktidarının en yakın müttefiklerinden Katar ve Pakistan’ın Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nı işletmesi ve bu ülkede etkin olması planından rahatsız olduğu anlaşıldı. Ankara’nın Taliban üzerinde etkisi olan bu 2 ülkeyi, örgütü ikna etmek için devreye sokmak istediği ancak iki ülkenin AKP’nin altını oyan girişimleri olduğu ortaya çıktı.
BOLD ANALİZ – AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la yakın ilişkileri bulunan Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile Pakistan Başbakanı İmran Han’ın, Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nın güvenliğini sağlama önerisinden rahatsız olduğu ortaya çıktı.
Ayrıca Pakistan, Türkiye’nin Afganistan’da artan etkisinden ve Katar da İstanbul’da bu yıl bahar aylarında düzenlemek istenilen Uluslararası Afganistan Konferansı dolayısıyla Türkiye’nin Afgan sorununun çözümü konusunda ön plana çıkmasında rahatsız olduğu öğrenildi.
Türkiye’nin Afganistan’da etkin olmasından rahatsız olan bir başka ülke de Rusya.
AKP, NİSAN AYINDA TALİBAN’LA İLETİŞİMİ ARTTIRMIŞ
ABD, 2018 yılından beri bazen açık bazen de gizli olarak Katar’ın başkenti Doha’da Taliban heyetiyle görüşmeler yürüttü. Görüşmeler 2019 yılında yoğunlaştı ve 29 Şubat 2020’de ABD ile Taliban bir barış anlaşması imzaladı. Anlaşma ile Afganistan’daki ABD birliklerinin çekilmesi bir takvime bağlandı.
Afgan hükumetini ABD’nin kuklası olarak gören Taliban, Kabil hükumeti ile bu dönemde görüşme masasına oturmadı.
Türkiye, Nisan ayında Birleşmiş Milletler ile işbirliği içerisinde İstanbul’da uluslararası bir Afgan Konferansı düzenlemek istemişti. Taliban’ın katılmayacağını açıklaması üzerine konferans 2 kez ertelenmiş, daha sonra da rafa kaldırılmıştı.
Afgan hükumeti ile Taliban’ı aynı masa etrafında buluşturmak isteyen AKP yönetimi, üstlendiği ev sahipliği rolü sebebiyle bu dönemde Taliban’la iletişimini artırdı.
Ancak 29 Şubat 2020’de imzalanan barış antlaşması ile ABD’nin hangi şart altında olursa olsun çekileceğinin belli olmasının ardından Taliban, Afgan hükümetiyle İstanbul’da masaya oturmak istemedi.
AKP, KATAR’DAKİ TALİBAN HEYETİYLE DOĞRUDAN GÖRÜŞMÜŞ
ABD ile bozulan ilişkileri tamir etmek, S-400’ler ve PYD’ye destek gibi diğer anlaşmazlık alanlarında da mesafe kat edebilmek için AKP yönetimi, Kabil Havalimanı’nın güvenliğini üstlenmeye hazır olduğunu Haziran ayı başında NATO ve ABD’ye iletti.
Türkiye’nin bu görevi üstlenmek için öne sürdüğü şartlar dolayısıyla Haziran ayından beri ABD ile müzakereler yürütülüyordu. 3 aydır yürütülen müzakerelerde nihai anlaşamaya varılmadan Taliban Kabil’e girdi.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kabil misyonu için Taliban lideri ile görüşebileceğini ifade etmişti. İslamabad’a geçen hafta içerisinde bir ziyaret gerçekleştiren Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da örgütle iletişim halinde olan Pakistan yönetimiyle görüşmüştü. Akar’ın Pakistan’dan Türkiye ile Taliban arasında üst düzey yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmesine aracılık etmesini istediği belirtiliyor.
Ancak Türkiye’nin Katar’da bulunan Taliban heyetiyle doğrudan bazı görüşmeler yürüttüğü de ortaya çıktı.
TALİBAN’IN TÜRKİYE’NİN MİSYONUNA TAVRI GİDEREK SERTLEŞTİ
BBC Türkçe’ye konuşan Türk diplomatik kaynaklar, Taliban’ın Türkiye’nin Kabil Havalimanı misyonu konusunda ilk dönemde tavrının daha yumuşak olduğunu ancak giderek sertleştiğini ifade ettiler.
Taliban, basına verdiği demeçlerde ülkedeki bütün yabancı askerlerle birlikte Türk askerinin de Afganistan’dan ayrılması gerektiğini ifade etmişti. Taliban Kabil’e yaklaşırken, Katar’ın başkenti Doha’daki görüşmelerde de masada doğrudan Türkiye’ye “Ülkede büyükelçiliğinizi koruma görevi dışında asker bulundurmaya devam ederseniz, işgal gücü sayarız” mesajını iletti.
Türk diplomatik kaynaklar, bu sertleşmenin ardında Türkiye’nin Kabil’de görev almasını istemeyen ve Taliban üzerinde etkili olan dış ülkelerin payı olduğunu düşünüyor.
RUSYA, TÜRKİYE’NİN KABİL MİSYONUNA KARŞI
AKP yönetimine göre Rusya, Türkiye’nin Kabil misyonuna karşı olanların başında geliyor.
Taliban, 2018’den beri dönem dönem Moskova’da Rus yetkililerle biraraya geldi ve temas hiçbir zaman kesilmedi. Hatta Rusya, Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesinden sonra büyükelçiliğini kapatmayacağını açıkladı.
BBC’ye konuşan Türk güvenlik yetkilileri de Taliban’ın Rusya ile üst düzey iletişim kurabilmek için Türkiye’ye yönelik sert açıklamalar yapmış olabileceğini ifade ediyor.
KATAR, İSTANBUL’DAKİ AFGAN KONFERANSINDAN RAHATSIZ OLMUŞ
AKP yönetimi, Taliban üzerinde belli bir etkisi olan Pakistan ve Katar’ın da bu süreçte Türkiye’nin altını oyduğunu düşünüyor.
Dışişleri kaynakları, İstanbul’daki konferans planlanırken Katar’ın bundan rahatsız olduğunu ifade ediyor. Türk dışişlerine göre, kendi ülkelerinde görüşmelerin devam edebileceğini belirten Katar, Taliban’ı da bu şekilde yönlendirmiş olabilir.
İstanbul görüşmelerine katılmayarak haftalar sonra tamamen iptal edilmesine yol açan Taliban, Temmuz ayında Afgan hükümetiyle Doha’da masaya oturmuştu.
KATAR, DÜZENLEYECEĞİ ALTERNATİF KONFERANSA TÜRKİYE’Yİ DAVET ETMEDİ
Ardından Doha, Ağustos ayının başında Afganistan için alternatif uluslararası bir toplantıya ev sahipliğini yapacağını açıkladı. Afganistan’ın altı sınır komşusu (İran, Pakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Çin) ile ABD, Rusya, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği’nden de temsilcilerin çağrıldığı toplantıya Türkiye davet edilmedi. Bu da Ankara’da tepkiyle karşılandı. Tepkinin iletilmesine rağmen Doha, Ankara’yı katılımcılar arasına eklemedi.
PAKİSTAN DA İSTEKSİZ DAVRANDI
Pakistan da Ankara’nın bu süreçte Taliban’la iletişimi ve üzerinde etkisi hesaba katılarak en çok destek beklenen ülkelerden biriydi. Ancak o da Türkiye’nin ABD’nin çekilmesi sonrasında Kabil Havalimanı’nda böyle kritik bir görevi üstlenmesine destek olmak konusunda istekli davranmadı.
