ADEM SENEMAN | BOLD ANALİZ
Rusya – Ukrayna savaşı klasik cephe mücadelesine geçtikten sonra oldukça sert geçiyor. Savaşın başında birçok askeri uzmanın teknik analizleri, daha savaşın ortasında çöp oldu. Özellikle ‘tank ve toplar eskisi kadar etkili olmayacak’ kehaneti cephe savaşlarıyla yalan oldu.
Bugün ABD’nin Türkiye’de bir fabrikaya 116 bin top siparişi vermesi[1], savaştaki en yıkıcı gücün topçu birlikleri olduğunu tekrar ortaya çıkardı. Bunun nasıl olduğunu cephedeki top gereksiniminden bahsederek anlatalım.
Ammunition shortage: US is in talks to ramp up purchases of explosives from Turkey to boost production of artillery shells as allies ratchet up deliveries to Ukraine. https://t.co/W2v6sd6bFO
— Bloomberg (@business) March 27, 2024
1000 km’lik bir cephede en etkili vurucu güçler tanklar ve toplar oluyor; doğal olarak her iki taraf da şu an namlu ve top mermisi sıkıntısı yaşıyor. [2] Ukrayna savunma bakanı Rüstem Umerov ciddi top mühimmatı sıkıntısı yaşadıklarını söylemişti.
CEPHE SAVAŞININ OLMAZSA OLMAZI
Topların savaştaki rolü, cephe savaşına geçtikten sonra oldukça önemli hale geldi. Özellikle Rusya’nın cephe hatlarını kurduktan sonra Ukrayna birliklerine o kadar yoğun bir top atışı gerçekleştirdi ki günde 10 bin atışı geçti. Ukrayna’nın verdiği kayıpların ve şu günlerde daha tedirgin olmasının en büyük sebebi Rusya’nın bitmek bilmeyen top atışlarıdır.
DİJİTAL SAVAŞ BEKLEYENLER YANILDI
Savaş başlarken elektronik ve dijital bir savaş olacağını söyleyen ‘askeri uzmanların’ yanıldığı ortaya çıktı; bunun aksine savaş konvansiyonel bir savaşa doğru evrildi. Hatta yeni nesil savaş mühimmatlarının asıl cephe gerçekliğinde (çamur, nem, su, toz vb.) işlevsiz hale geldiği görüldü. Hatta Ukrayna’ya Fransa tarafından gönderilmiş elektronik sistemlerle donatılmış mühimmatlar, cephede fareler tarafından yenilerek çalışamaz duruma geldi.[3]
Geleneksel savaşın olmazsa olması toplar tekrar sahneye çıktı ve savaşta baş rolü aldı…
Pourquoi les livraisons d’armes n’ont pas changé la donne
Après deux ans de guerre, Kiev s’appuie sur une armée hétérogène, complexe à entretenir et disposant d’un matériel militaire parfois inadapté aux réalités du front.https://t.co/78dMXyAjRI ↓
— Le Figaro (@Le_Figaro) February 23, 2024
UKRAYNA CEHPHESİNDEKİ TOP HARCAMALARI
Şimdi kabaca top harcamalarına göz atalım: Mykola Bielieskov Ukrayna’nın günde 2 bin ile 4 bin arası top harcama gereksinimleri olduklarını söylüyor. Ortalama günde 3 bin dersek ayda kabaca 90 bin adet eder. Ukrayna bir yılda ortalama 1 milyonun üzerinde top mermisine ihtiyaç duyuyor.
Burada genelde gözden kaçan çok daha önemli bir konu var ki bu da topların namlu ömrü. Top namlularının ortalama 2 bin 500 – 3 bin atışlık ömrü var bu da demek ki ayda kabaca 30 namlu yılda 360 eder. Bunların hazırlanıp cepheye götürülmesi veya cephe gerisinde değiştirilmesi de büyük bir lojistik probleme sebep oluyor.
RUSYA CEPHESİNDEKİ RAKAMLAR
Rusya cephesinde ise sayılar çok daha yüksek. [4] Rusya günde ortalama 10 bin top mermisi harcıyor. Ayda 300 bin, yılda ise 3,6 milyon top ediyor. Bir yılda ihtiyaç duyulan namlu sayısı ise 1200 eder ki bu muazzam bir rakama tekabül ediyor. Forbes’in analizi, bu rakamlardan biraz farklı. Forbes’e göre Rus yetkililer günlük 15 bin top atışına ihtiyaç duyuyor; günlük üretim ise 6 binlerde kalıyor. [5]
BU KADAR MÜHİMMAT NEREDEN KARŞILANACAK?
Peki Rusya ve Ukrayna bu kadar mühimmatı nasıl karşılıyor veya karşılamayı düşünüyor?
NATO’nun verdiği istihbarata göre Rusya ayda ortalama 250 bin top üretimi yapıyor.[6] Yılda ortalama 3 milyon ediyor ki bu da çok büyük bir rakam. Fakat bu istihbaratı zayıf hale getiren veya günlük atışların 10 binin üzerinde olduğunu gösteren başka emareler de var. Bu da Rusya’nın Kuzey Kore’den top mermisi satın alması.[7]
Kuzey Kore savunma bakanı Shin Wonsik Rusya’ya 3 milyon 152 mm, 500 bin de 122 mm top mermisi verdiklerini açıkladı. [8] Bu da Rusya’nın bir yıllık top ihtiyacının karşılandığı anlamına geliyor. Bununla birlikte yine Çin ve İran’dan top mühimmatı alınıp alınmadığı bilinmiyor.
RUSYA RAHAT, UKRAYNA TEDARİKTE ZORLANIYOR
Ukrayna’da ise durumlar çok daha karışık, çok daha az top mermisi gereksinimi olmasına rağmen ihtiyacını karşılamakta zorlanıyor. Ukrayna’nın ne kadar üretim yaptığı ise bilinmiyor fakat çok fazla olmadığı bir gerçek. Asıl üretim yapması gereken başta ABD olmak üzere diğer NATO ülkelerinin üretim kapasitesi şaşırtıcı derecede düşük. ABD yeni kurulan üretim tesisleriyle (Teksas’ta kurulan top fabrikası yine bir Türk şirketin olabilir, doğrulayamadım) 2025 yılında aylık 100 bin üretime geçecek ki bu da Rusya’nın aylık kapasitesinin yarısından daha azına denk geliyor.
Bu rakamlarla ve üretim kapasitelerinin durumu ilginç şekilde bir ülkeyi tekrar gündeme getirdi o da Türkiye. Türk ordusu geleneği itibariyle gerçekten iyi topçu okulları ve subaylarına sahip veya sahipti. Bununla birlikte ciddi bir top mühimmatı üretim kapasitesi var ki NATO’nun geçmiş zamanda pek önemsemediği bu üretim şimdi oldukça kıymetli oldu.
AB’nin dış ilişkiler şefi Josep Borell yıl sonu itibariyle Ukrayna’ya 1 milyon 100 bin mühimmat sağlayacaklarını açıkladı fakat bu mühimmatı nasıl üretecekleri sorusuna kimse bir cevap vermedi. AB bunu Türkiye üzerinden çözmeyi istiyordu fakat bu kolay çözümü de Fransa ve Yunanistan klasik dış işleri politikasıyla engelledi. [9]
⚡️ Bloomberg: US in talks with Turkey for more explosives to boost shell production.https://t.co/qXkQe0vBPI
— The Kyiv Independent (@KyivIndependent) March 27, 2024
ABD, TÜRKİYE’Yİ İKNA EDEBİLECEK Mİ?
Ancak ABD’nin böyle şımarıklıklara ayıracağı bir vakti olmadığı için savaşta oldukça kilit bir rol oynayan top mühimmatlarının bir bölümünü Türkiye üzerinden çözecek gibi görünüyor.[10] Ayrıca bu kadar top üretim planlarının yapılması, Rusya’nın savaş ekonomisine geçerek askeri üretimini katlanması ileride savaşın Ukrayna sınırlarını aşabileceği anlamına gelebilir. Rusya’nın savunma sanayisinin başında olan (Rostec) Sergei Chemezov askeri üretimin 50 kat arttığını söylüyor.
Savaşları yüzyıllardır belirleyen en önemli etkenlerin başında üretim ve lojistik geliyor. Rusya savaşın ilk yılında oldukça kötü bir performans göstermesine rağmen şimdi cephe hatlarını güçlendirip lojistiği daha iyi hale getirdiği görülüyor. Ukrayna ise Rusya karşısında cephede tutunmaya çalışırken kendisine yapılacak yardımların engellenmesi ile zor durumda.
CNN’e konuşan bir NATO yetkilisinin dediği gibi “Şu an içinde bulunduğumuz şey bir üretim savaşı”.
[1] https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-03-27/us-taps-turkey-to-replenish-ukraine-s-ammunition-supply-amid-russia-s-war?embedded-checkout=true
[2] https://www.politico.eu/article/ukrainian-army-suffers-from-artillery-shell-hunger/
[3] https://www.lefigaro.fr/international/guerre-en-ukraine-pourquoi-les-livraisons-d-armes-n-ont-pas-change-la-donne-20240222
[4] http://kremlin.ru/events/president/news/73191
[5] https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2024/02/15/three-million-shells-thats-how-much-more-artillery-ammo-russia-thinks-it-needs-to-defeat-ukraine/?sh=21641e6a5a5b
[6] https://edition.cnn.com/2024/03/10/politics/russia-artillery-shell-production-us-europe-ukraine/index.html
[7] https://www.aljazeera.com/news/2024/2/28/n-korea-sent-russia-millions-of-munitions-in-exchange-for-food-says-seoul
[8] https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-war/North-Korea-sent-more-than-3m-artillery-shells-to-Russia-says-Seoul
[9] https://www.defensemirror.com/news/36161/Greece__France_Block_Turkish_UAVs_Supply_to_Ukraine
[10] https://kyivindependent.com/bloomberg-4/